SỐNG BẰNG SỐ - CUỘC SỐNG SỐ: KHI CHỈ SỐ CHE MỜ ĐI CHIỀU SÂU CỦA NGHỀ MARKETING
Sống bằng số liệu là một năng lực. Nhưng để sống vì con người, bạn cần nhiều hơn thế.
Khi câu chữ bị đánh giá bằng tương tác
Hiện nay, content creator phải sống với chỉ số: tỷ lệ click (CTR), time on page, lượt chia sẻ, lượt comment. Điều đó tưởng chừng như thúc đẩy họ viết hiệu quả hơn – nhưng thực chất là đang kéo họ rời xa khỏi mục tiêu cốt lõi: tạo ra nội dung có ý nghĩa và chiều sâu.
Nội dung dần bị tối giản hóa thành các công thức “giật tít + câu view”. Những chủ đề nhân văn, phức tạp, hoặc đòi hỏi phân tích với chuyên môn sâu – thường bị bỏ qua vì “không có tương tác cao”.
Với xu hướng “số là trên hết và trước hết” nên không thiếu những nội dung dạng “shock, se.x, sến” với xu hướng khoe da thịt, tiền bạc, cách nói ngược, nói lố và những so sánh khập khiễng đến lạ, không theo chuẩn mực đạo đức đã xuất hiện đầy rẫy và nhan nhản trên mạng xã hội. Rồi người ta lấy “số” để tung hê. Một số content marketing đi theo hướng chiều sâu cảm thấy mệt mỏi, mất lửa vì sự đánh đổi giữa giá trị sáng tạo và KPI ngắn hạn.
Vậy câu hỏi cần đặt ra để mỗi nội dung vẫn có chiều sâu khi sống bằng số trong cuộc sống số là gì?
- Khi viết, bạn đang phục vụ độc giả thật hay đang chiều theo thuật toán?
- Lượt tương tác có nói lên giá trị nội dung không? Hay nó chỉ là một lát cắt trong vô số yếu tố?
- Thuật toán không hoàn toàn đọc được chiều sâu, chỉ đo được bề nổi. Người viết nếu chỉ tối ưu cho thuật toán, sẽ đánh mất linh hồn của nội dung.
Tối ưu hiệu quả, hay để chiều lòng thuật toán?
Với performance marketer, số liệu là vũ khí: CPC, ROAS, CPA… Tất cả quyết định sự “tồn tại” của một mẫu quảng cáo. Nhưng đằng sau việc test hàng trăm mẫu quảng cáo/ngày, là gì?
Quảng cáo dần trở thành “sản phẩm cho thuật toán” thay vì cho con người.
- Chạy ads thành công không còn là chuyện hiểu khách hàng, mà là đoán đúng cách hệ thống phân phối nội dung hoạt động.
- Sự sáng tạo và insight bị thay thế bằng quy trình máy móc: làm nhiều – test nhanh – tối ưu lạnh lùng.
Tất nhiên trong quá trình phát triển của các nền tảng, cộng với sự lớn hơn của các chương trình máy học thì việc các Performance marketer cần phải hiểu thuật toán hay lợi dụng thuật toán của nền tảng để đạt được các chỉ số có lợi cho doanh nghiệp là điều hiển nhiên và cần được khuyến khích.
Tuy nhiên câu hỏi cần đặt ra với mỗi performance marketer là gì khi sống bằng số trong cuộc sống số để những nội dung mà mình tạo ra mang đến trải nghiệm tích cực?
- Khách hàng thấy gì khi tiếp xúc với một mẫu quảng cáo? Có phải chỉ là “làm sao để click”?
- Một quảng cáo có CPA tốt có thực sự đem lại trải nghiệm tích cực cho người dùng?
- Tối ưu chỉ số không đồng nghĩa với tối ưu cảm xúc của người xem. Và một quảng cáo hiệu quả về số liệu nhưng gây khó chịu cho người nhận – có thể là một thất bại về thương hiệu.
Khi dashboard thay thế trực giác
Marketing manager hiện tại yêu cầu dashboard, data, report. Họ muốn mọi quyết định đều “dựa trên số liệu”. Điều này giúp giảm rủi ro chủ quan – nhưng lại tiềm ẩn một nguy cơ lớn: đưa ra quyết định thiếu bối cảnh, thiếu linh cảm.
Hệ quả của mọi quyết định đều dựa trên số là:
- Quyết định marketing bị đóng khung trong logic Excel, quên mất yếu tố văn hóa, cảm xúc, bối cảnh thị trường.
- Nhà quản lý dễ “lạc quan số liệu”, bỏ qua phản hồi từ tuyến đầu như CSKH, sales, feedback thực tế từ khách hàng.
- KPI được “gọt giũa” để đẹp mắt, che lấp những vấn đề nền tảng như: thương hiệu đang nhạt dần, đội ngũ đang kiệt sức.
Thế nên câu hỏi mà mỗi manager cần đặt ra khi xem các bảng số liệu là:
- Số liệu đang kể câu chuyện gì – và đang giấu câu chuyện gì?
- Có nên tin 100% vào data, khi data chỉ là kết quả của các hành vi đã diễn ra, chứ không nói lên khát vọng hay cảm xúc?
Số liệu là bản đồ – nhưng không thay thế được kinh nghiệm của người cầm lái.
- Quyết định đúng không nằm ở dashboard đẹp, mà ở tư duy có chiều sâu và cảm nhận thực tế.
Cuộc sống số: Vấn đề ở đây không phải là số liệu sai - mà là góc nhìn lệch
Chúng ta sống trong thế giới nơi giá trị cá nhân bị định nghĩa qua metrics:
- Bài viết tốt = có nhiều lượt share.
- Người ảnh hưởng = có follower khủng.
- Thương hiệu mạnh = có reach cao, ROAS tốt.
𝙑𝒂̂́𝙣 đ𝒆̂̀ 𝒐̛̉ đ𝐚̂𝙮 𝙠𝙝𝒐̂𝙣𝙜 𝙥𝙝𝒂̉𝙞 𝙡𝒂̀ 𝙨𝒐̂́ 𝙡𝙞𝒆̣̂𝙪 𝙨𝙖𝙞 – 𝙢𝒂̀ 𝙡𝒂̀ 𝙜𝒐́𝙘 𝙣𝙝𝒊̀𝙣 𝙡𝒆̣̂𝙘𝙝.
Chúng ta bắt đầu tin rằng giá trị nằm ở chỉ số, và chỉ số là sự thật tuyệt đối. Nên Hệ quả sẽ có thể là:
- Người làm nghề mất niềm tin vào những điều “không đo được”.
- Mất phương hướng cá nhân: tự định nghĩa bản thân qua biểu đồ.
- Tâm lý FOMO, burnout, áp lực tồn tại bằng số trong không gian số.
𝙎𝒐̂́𝙣𝙜 𝙜𝙞𝒖̛̃𝙖 𝙩𝙝𝒆̂́ 𝙜𝙞𝒐̛́𝙞 𝙨𝒐̂́ – 𝙣𝙝𝒖̛𝙣𝙜 đ𝒖̛̀𝙣𝙜 đ𝒆̂̉ 𝙢𝒂̂́𝙩 đ𝙞 “𝙣𝙜𝒖̛𝒐̛̀𝙞 𝙩𝙝𝒂̣̂𝙩”
Bản thân mình là một người làm marketing yêu số liệu, nhưng luôn cố gắng không xa rời “tính người” mỗi khi nhìn vào số liệu. Mình luôn cố gắng đi tìm những thông tin “ẩn dấu” đằng sau bảng số liệu đó là gì bằng cách tìm ra những khoảng trống dữ liệu đã hiển thị, hay những điểm chung/ điểm bất thường. Việc đào sâu dữ liệu giúp bản thân mình ngày càng khám phá nhiều điều mới mẻ hơn trong thế giới marketing rộng lớn. Một thế giới mà ở đó bạn không chỉ là 1 người phân tích dữ liệu khô khan, bạn cần là 1 người hiểu các vấn đề xã hội và có tư duy logic, áp dụng các phương pháp khoa học để làm có thể làm nghề ngày một sâu sắc hơn.
Vì vậy, với những bạn làm marketing thuộc 1 trong 3 vai trò mình đề cập ở trên hãy:
- Làm content: Hãy viết để truyền tải cảm xúc thật, không chỉ để chase views.
- Làm quảng cáo: Hãy làm để chạm vào trái tim người xem, không chỉ để kéo đơn.
- Làm chiến lược: Hãy quyết định dựa trên dữ liệu – nhưng luôn kiểm chứng bằng cảm nhận thật từ khách hàng và đội ngũ.
Sống bằng số là năng lực. Nhưng sống vượt lên số mới là bản lĩnh.
(By Giang Phạm)